Κυκλοφόρησε η μπροσούρα ΘΕΛΟΥΜΕ ΜΙΣΘΟ ΚΑΙ ΟΧΙ “ΔΟΥΛΙΤΣΑ”! τον Μάρτη του 2017. Η μπροσούρα αυτή αποτελεί συνέχεια της συλλογικής μας δουλειάς σχετικά με τον πρόσφατο ασφαλιστικό νόμο 4387/2016 που ψηφίστηκε πέρυσι από την αριστερά του κεφαλαίου και εστιάζει στην καπιταλιστική αναδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων και του εγχώριου καθεστώτος καπιταλιστικής συσσώρευσης, ειδικά κατά την πρόσφατη περίοδο εφαρμογής των πολιτικών εσωτερικής υποτίμησης, την κατάσταση της εργατικής τάξης σήμερα και το ταξικό αίτημα για μισθό, με αφορμή την επιχειρούμενη επίθεση, γνωστή ως «2η αξιολόγηση του 3ου μνημονίου».
Ακολουθούν τα περιεχόμενα, ο πρόλογος καθώς και το τελευταίο κεφάλαιο.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
5 ΘΕΛΟΥΜΕ ΜΙΣΘΟ ΚΑΙ ΟΧΙ «ΔΟΥΛΙΤΣΑ»!
9 ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΕΝΟΣ ΠΑΛΙΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ, ΤΗΣ «ΚΑΤΑΡΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΛΗΣ ΤΩΝ ΤΑΞΕΩΝ», ΚΑΙ ΠΩΣ ΦΤΑΣΑΜΕ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΠΟΥ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΕ ΤΙΣ ΕΛΠΙΔΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ
16 Η ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΑ ΜΝΗΜΟΝΙΑ: ΔΥΑΔΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
20 Η ΘΕΣΜΙΚΗ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΑ ΤΑ ΜΝΗΜΟΝΙΑ: «Ο ΣΩΖΩΝ ΕΑΥΤΟΝ ΣΩΘΗΤΩ»;
28 ΕΥΕΛΙΞΙΑ, ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΙ ΜΙΣΘΟΙ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ
57 Η ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΦΕΝΤΙΚΩΝ: ΤΟ ΔΙΕΥΘΥΝΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΝΕΟ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ
67 ΟΙ ΘΕΣΜΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΩΝ ΑΦΕΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙ ΤΩ ΕΡΓΩ: ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΕΘΝΟΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ
71 Ο,ΤΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΕΙ Η ΔΕΞΙΑ, ΜΠΟΡΕΙ Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ (ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦA)
81 Η ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΑΔΥΝΑΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ ΕΙΝΑΙ ΙΔΙΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Το καταθλιπτικό τοπίο των σημερινών ταξικών σχέσεων στην Ελλάδα κυριαρχείται από τα παλιά μοτίβα της δημόσιας σφαίρας -που μοιάζουν να είναι ήδη αιώνια!- γύρω από την «κρίση χρέους»: η «δεύτερη αξιολόγηση» του «τρίτου προγράμματος» οδεύει προς το «κλείσιμό» της, με συμφωνία για «πρωτογενή πλεονάσματα 3,5 % του ΑΕΠ ετησίως» μετά τη λήξη του «τρίτου μνημονίου» και επιπλέον με δεδομένη την «προνομοθέτηση μέτρων», όπως η «μείωση του αφορολόγητου», o μηδενισμός της «προσωπικής διαφοράς» των συντάξεων και η «αναδιάρθρωση των εργασιακών».
Déjà vu; Όχι, ακριβώς, αφού το jargon της δημοσιονομικής τρομοκρατίας που στοιχειώνει την καθημερινότητά μας έχει εμπλουτιστεί και πασπαλιστεί με υλικό της αριστερής πλέον αφήγησης. Από την προεκλογική «αντίσταση στα μνημόνια», τη «σκληρή διαπραγμάτευση», κατόπιν τη «μάχη με τα συμφέροντα» και την «προστασία των αδυνάτων», το «παράλληλο πρόγραμμα» και μέχρι, εσχάτως, τα «αντίμετρα», το δημαγωγικό ρεπερτόριο της αριστεράς του κεφαλαίου φαίνεται να ανανεώνεται συνεχώς. Η προσαρμοστικότητά της βασίζεται σε έναν συνδυασμό εθνολαϊκής ρητορείας και ευρωλαγνείας και στο υπόλοιπο του «ταμείου» που ακόμα κάνει από την αφομοίωση εκείνων των χαρακτηριστικών του κινήματος του προηγούμενου διαστήματος που μπορούσαν να αφομοιωθούν. Δεν είναι όμως ανεξάντλητη και ολοφάνερα η νομιμοποίησή της φθίνει ολοταχώς. Γιατί στην προλεταριακή εμπειρία αποκρυπτογραφείται καθημερινά και οδυνηρά η ιδεολογική γλώσσα του αριστερού πολιτικού προσωπικού του κεφαλαίου και αποκαλύπτεται η πολιτική του ως συνέχιση της απαξίωσης της εργασιακής μας δύναμης και ως φιλανθρωπική διαχείριση των αποτελεσμάτων της. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, θριαμβεύουν οι ατομικιστικές στρατηγικές επιβίωσης, η απόσυρση στην ιδιωτεία, ο κατακερματισμός της τάξης και μια παραλυτική σιωπηρή αποδοχή του εκάστοτε «μικρότερου κακού».
Ανίκανη να συγκροτήσει μια προλεταριακή δημόσια σφαίρα για να μπορέσει αυτόνομα να ορίσει τα μέσα και τους σκοπούς του αγώνα της, τους δικούς της όρους σύγκρουσης, τις δικές της μεσολαβήσεις, η τάξη μας, στη διάρκεια του προηγούμενου κύκλου αγώνων, επέτρεψε τη διαμεσολάβησή τους από το κόμμα που μιλούσε πιο καλά τη γλώσσα τους. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που σήμερα παραμένει βουβή και αναντίστοιχα αναιμική στις αντιδράσεις της, τώρα που οι κυβερνητικοί διαμεσολαβητές ετοιμάζονται για μια νέα επίθεση – αυτή τη φορά στον πυρήνα των εκμεταλλευτικών σχέσεων.
Σε αυτό το φόντο, προσπαθήσαμε να καταγράψουμε με έναν σύντομο τρόπο, στα κεφάλαια που ακολουθούν, τη γενεαλογία των ταξικών αγώνων που διαμόρφωσαν τις συνθήκες των σχέσεων αυτών από τη μεταπολίτευση και πέρα, επικεντρώνοντας στους αγώνες για τον μισθό. Υπενθυμίζουμε ότι τα μνημόνια δεν επιβλήθηκαν σε κάποια υποτιθέμενα ομοιογενή και αδιαίρετη προϋπάρχουσα εργατική τάξη, ρίχνουμε μια πιο αναλυτική ματιά στη σημερινή κατάσταση της (παραπαίουσας) τάξης μας, προσπαθούμε να αναλύσουμε το ήδη υπάρχον πλαίσιο μέσα στο οποίο επιχειρούνται τα νέα πλήγματα, καθώς και να τα αποκωδικοποιήσουμε πέρα από τα φαινόμενα. Τέλος, ανιχνεύουμε τη μορφή και το περιεχόμενο μιας προλεταριακής αυτο-οργάνωσης που να μπορεί να δίνει τη δυνατότητα συλλογικής αντίστασης στο τώρα, ενώ ταυτόχρονα θα αποτελεί την προϋπόθεση για την ανασύνθεση της δύναμής μας, το ξεπέρασμα των διαχωρισμών και την κατάργηση των καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων που είμαστε αναγκασμένοι να υφιστάμεθα και να αναπαράγουμε.
Μεγάλα λόγια, θα πείτε; Ίσως, αλλά μόλις πριν λίγα χρόνια εκατοντάδες χιλιάδες φωνάζαμε «να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας»! Ε, ας πάρουμε, έστω, τον (επερχόμενο;) αγώνα στα χέρια μας!
Ελάχιστη συμβολή, λοιπόν, σ’ αυτόν τον αέναο αγώνα, η μπροσούρα αυτή.
9. Η ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΑΔΥΝΑΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ ΕΙΝΑΙ ΙΔΙΑ
Γιατί στεκόμαστε ενάντια στο νέο εργασιακό νομοσχέδιο και δεν κοιτάμε τη «δουλίτσα» μας;
Στα επτά χρόνια των μνημονίων έχουν χαθεί από την τσέπη των μισθωτών πολλά δις από μισθούς και συντάξεις. Ενώ οι καπιταλιστές καρπώθηκαν τις περικοπές των μισθών των ιδιωτικών υπαλλήλων και έβγαλαν το παραδάκι στο εξωτερικό, το κράτος καρπώθηκε τις περικοπές των μισθών και των συντάξεων των δημόσιων υπαλλήλων για να αποπληρώνονται οι τοκογλύφοι δανειστές του. Με απλά λόγια, όλοι τρώνε με χρυσά κουτάλια και πίνουν εις υγείαν του μαλάκα, της τάξης μας! Πόσο ακόμα θα τους αφήνουμε να μας μεταχειρίζονται έτσι; Πόσο ακόμα θα μένουμε θεατές, ενώ η τάξη μας οδηγείται στην πλήρη απαξίωση και τη ζητιανιά μιας οποιασδήποτε «δουλίτσας»;
Ο συνεχής κατακερματισμός της εργατικής τάξης σε όλο και περισσότερες κατηγορίες και υποκατηγορίες, που η κάθε μια κοιτάει την πάρτη της και η συνεχής, βίαιη προσαρμογή μας στην προκρούστεια κλίνη της κάθε καπιταλιστικής ανάγκης δεν μπορεί να συνεχιστεί άλλο. Ο απολογισμός της επίθεσης που προηγήθηκε ελπίζουμε να συμβάλλει στη συνειδητοποίηση πως δεν έχουμε να κάνουμε απλώς με την αλλαγή ενός υπάρχοντος νόμου με έναν άλλον, αλλά με την εμβάθυνση της μεταρρύθμισης των εργασιακών σχέσεων σε βάρος όλης της τάξης. Δεν εννοούμε μ’αυτό ότι ο κόσμος της μισθωτής δουλειάς και οι συνταξιούχοι δεν έχουν συνείδηση του μεγέθους της επίθεσης που έχει δεχτεί το εισόδημά τους –κάθε άλλο!– αλλά ότι ο τρόπος που ερμηνεύουν αυτή την επίθεση απέχει ακόμα παρασάγγας από μια πλήρη κριτική του κεφαλαίου, των αριστερών και δεξιών πολιτικών του εκπροσώπων και κάθε επίδοξου σωτήρα.
Δεν πιστεύουμε ότι υπάρχει κανείς μισθωτός που να μην έχει συνείδηση του γεγονότος ότι το πετσόκομμα του άμεσου και του έμμεσου μισθού τα τελευταία χρόνια επιχειρείται να επουλωθεί αποσπασματικά με φιλανθρωπικές ρυθμίσεις, όπως η «ελεύθερη πρόσβαση στις δημόσιες δομές Υγείας» των ανασφάλιστων και των μεταναστών. Γράφαμε επ’ αυτού σε μια περσινή προκήρυξη για το ασφαλιστικό:
Με το πρόσχημα ότι καθιερώνουν ένα «ενιαίο καθολικό πλαίσιο πρόσβασης στη δημόσια υγεία» και ότι αποδεσμεύουν «το δικαίωμα στο κοινωνικό αγαθό υγεία από το δικαίωμα στην εργασία/ασφάλιση», οι Συριζαίοι με τον Ν. 4368/2016 ήρθαν να ξεπλύνουν και να νομιμοποιήσουν την μέχρι τώρα εργασιακή νομοθεσία που καθιερώνει την ανασφάλιστη εργασία (βλ. νόμο Βρούτση κλπ.). Φροντίζοντας να έχουν πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη (γιατί το εισόδημά τους δεν αρκεί με τίποτα για να καλύψουν τη συμμετοχή τους για την αγορά φαρμάκων), το κράτος εγγυάται ότι τα 3 εκατομμύρια άνεργοι, υποαπασχολούμενοι, «αυτοαπασχολούμενοι» με χρέη στα ασφαλιστικά τους ταμεία, άποροι, μετανάστες με ελληνικά νομιμοποιητικά έγγραφα ή άδεια παραμονής, δεν θα πεθάνουν στην ψάθα, τουλάχιστον όχι πριν το κράτος προσποιηθεί ότι τους άνοιξε τις πόρτες των νοσοκομείων. Τώρα, λοιπόν, φαίνεται καλύτερα τι εννοούσαν οι Συριζαίοι όταν το έπαιζαν αντιμνημονιακοί πριν γίνουν κυβέρνηση, όταν έλεγαν ότι η «η υγεία, η εκπαίδευση κλπ. δεν είναι εμπόρευμα, αλλά κοινωνικό αγαθό»: αφού η απαξίωση της εργασιακής δύναμης (άμισθη ή υποαμειβόμενη εργασία, εκτεταμένη ανεργία/«μαύρη» εργασία κλπ.) θα καταστεί μόνιμη συνθήκη προκειμένου να διασωθεί η κερδοφορία του ελληνικού και του ευρωπαϊκού κεφαλαίου, τότε αυτή θα πρέπει να αντισταθμιστεί με «κοινωνικά/αντιεμπορευματικά» μέτρα φιλανθρωπίας, που θα συντηρούν την εργασιακή δύναμη σε μια κατάσταση διαθεσιμότητας προς εκμετάλλευση χωρίς να σκουριάσει και να καταστεί άχρηστη. Αν δει κανείς υπ’ αυτό το πρίσμα την αντιρατσιστική κρατική εκστρατεία αλληλεγγύης στους «πρόσφυγες» τον τελευταίο χρόνο –τουλάχιστον μέχρι την πρόσφατη υπογραφή της συμφωνίας με την Τουρκία– θα καταλάβει ότι πίσω από τον υπερτονισμό της φιλανθρωπίας κρύβεται ένα πολύ σημαντικό διακύβευμα για το κεφάλαιο: η εδραίωση της πεποίθησης μέσα στην κοινωνία ότι τόσο οι ξένοι υποψήφιοι προλετάριοι, όσο και οι ντόπιοι δεν μπορούν σε «περίοδο κρίσης» να ελπίζουν σε τίποτα καλύτερο από την «καλοσύνη των γειτόνων και της εκκλησίας», από μια επιδοματική πολιτική πρόνοιας και από την καλή διάθεση του κράτους να τους προωθήσει στη γηράσκουσα ευρωπαϊκή αγορά εργασίας, ώστε να την βοηθήσουν να αναδιαρθρωθεί με χαμηλότερα μεροκάματα.(1)
Σήμερα η αριστερή κυβέρνηση προχωράει στην εφαρμογή μιας ακόμα ρύθμισης, που προωθεί ταυτόχρονα την ελεημοσύνη και τη διαχείριση της ανεργίας προς όφελος του κεφαλαίου. Αντί να αυξήσει τους δικαιούχους, τον χρόνο λήψης και το ποσό του επιδόματος ανεργίας, παρέχει Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης (ΚΕΑ) σε περίπου 750.000 προλετάριους πολίτες που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Έτσι λέει τουλάχιστον η κυβέρνηση και αξίζει να δούμε το σκεπτικό της μέσα από σχετικό άρθρο της εφημερίδας Αυγή:
Επιχειρείται οι πολίτες να ενισχυθούν, ώστε να μπορούν να καλύπτουν στοιχειώδεις και βασικές ανάγκες και παράλληλα να παραμένουν ενεργοί. Να βγουν από το σπίτι, να μην συμβιβαστούν με τα ελάχιστα. Η «μαύρη» εργασία θα είναι ο μεγάλος αντίπαλος. Γι’ αυτό στο πρόγραμμα μπήκαν δικλείδες και κίνητρα, ώστε να περιορίσουν το φαινόμενο. Όλοι οι άνεργοι δικαιούχοι είναι υποχρεωμένοι να εγγραφούν στον ΟΑΕΔ και κάθε μήνα πρέπει να πηγαίνουν στα Κέντρα Κοινότητας, ώστε να καταγράφονται οι ανάγκες τους και παράλληλα να ενημερώνουν για τη δραστηριότητά τους... Όσον αφορά τις παροχές του προγράμματος για την ανθρωπιστική κρίση [αφορά 120.000 δικαιούχους], θα γίνουν σε κάποιες περιπτώσεις αντικαταστάσεις των μέτρων με μικρή επιβάρυνση για τους δικαιούχους. Για παράδειγμα, το δωρεάν ρεύμα θα αντικατασταθεί με την ένταξη των δικαιούχων στο Κοινωνικό Τιμολόγιο. Στον αντίποδα η αν. Υπουργός έχει επισημάνει σε σχετική ενημέρωση ότι τη στιγμή που το πρόγραμμα για την ανθρωπιστική κρίση προέβλεπε ότι ένα άτομο θα λάμβανε 70 ευρώ στην κάρτα σίτισης και άλλα 70 ευρώ ως επίδομα ενοικίου, τώρα θα παίρνει 200 ευρώ. Η ενίσχυση υπολογίζεται αθροιστικά μέχρι 200 ευρώ το μήνα για τον κάθε δικαιούχο [με 1.200 ευρώ εισόδημα το τελευταίο εξάμηνο], μέχρι 100 ευρώ το μήνα για κάθε επιπλέον ενήλικο [αν το ζευγάρι χωρίς παιδιά είχε 1.800 ευρώ εισόδημα στο ίδιο διάστημα], 50 ευρώ το μήνα για κάθε ανήλικο [αν π.χ. το ζευγάρι με δύο παιδιά είχε εισόδημα 2.400 ευρώ στο ίδιο διάστημα] και 100 ευρώ για κάθε απροστάτευτο ανήλικο. Παράλληλα, στους δικαιούχους θα παρέχονται δωρεάν φάρμακα και περίθαλψη, φρούτα και λαχανικά από το πρόγραμμα του ΤΕΒΑ (Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας για τους Απόρους), σχολικά γεύματα, κοινωνικό τιμολόγιο παροχών και θα δίνεται προτεραιότητα ώστε να εντάσσονται τα παιδιά τους στους βρεφονηπιακούς σταθμούς (φέτος 45.000)... Ορισμένες από τις βασικές αρμοδιότητες που θα έχουν τα Κέντρα Κοινότητας είναι να χαρτογραφούν τις ανάγκες των πολιτών, να τους κατευθύνουν στα επιδόματα που δικαιούνται και να τους δικτυώνουν με επιχειρήσεις που χρειάζονται προσωπικό.(2)
Αυτά μπορεί να τα ισχυρίζεται η κυβερνητική Αυγή, η πραγματικότητα είναι όμως πολύ διαφορετική. Διότι ακόμα κι αν καταφέρουν οι υποψήφιοι δικαιούχοι του κατ’ευφημισμόν Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης να λάβουν την πολυτραγουδισμένη οικονομική ενίσχυση, αφού πρώτα παλέψουν με τη λερναία ύδρα της γραφειοκρατίας, τότε θα διαπιστώσουν πως αυτή θα είναι κουτσουρεμένη. Κι αυτό συμβαίνει διότι για να πάρει κανείς ακέραιο το ποσό των 200 ευρώ για παράδειγμα, θα πρέπει το προηγούμενο εξάμηνο να έχει μηδενικό εισόδημα. Διαφορετικά, οποιοδήποτε ποσό κι αν παρουσιάσει (συμπεριλαμβανομένου του τακτικού επιδόματος ανεργίας ή οποιουδήποτε άλλου επιδόματος, που υπολογίζονται ως εισοδήματα), αφαιρείται από το ποσό των 1.200 ευρώ και η διαφορά που προκύπτει διαιρεμένη σε 6 μηνιαίες δόσεις αποτελεί, σύμφωνα με το συριζέικο new- speak, το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα που θα λάβει ο δικαιούχος. Εισόδημα που θα παίρνει για 6 μήνες, μέχρι να διασταυρωθούν εκ νέου μέσω Taxis τα οικονομικά του στοιχεία. Μετά από αυτό το χρονικό διάστημα το ποσό του ΚΕΑ ενδέχεται να διαμορφωθεί εκ νέου, με σοβαρή πιθανότητα να μειωθεί ή και να φτάσει σε επίπεδο χαρτζιλικιού!
Η ήδη πενιχρή «αλληλεγγύη» της αριστερής κυβέρνησης ακυρώνεται, όμως, διπλά, γιατί συμπληρωματικά στην παραπάνω απάτη θα πρέπει να προσμετρήσουμε και τη σχεδιαζόμενη αντικατάσταση από το ΚΕΑ των ήδη υπαρχόντων βοηθημάτων, όπως άλλωστε προβλέπεται από το σχέδιο του επικαιροποιημένου μνημονίου.(3) Η επιπλέον κουτοπονηριά του συγκεκριμένου μέτρου συνίσταται στη δημιουργία φτηνών εντυπώσεων λόγω της μάζας των «ευεργετημένων», τη στιγμή που οι, πράγματι, πολύ περισσότεροι δικαιούχοι του συγκεκριμένου «εισοδήματος» (συγκριτικά με την Κάρτα Αλληλεγγύης και το Επίδομα Ενοικίου που τα έπαιρναν 170.000 δικαιούχοι) θα μοιραστούν πολύ λιγότερα!
Αν τα όσα γράφει η Αυγή όμως διαβαστούν στο φως της πρόσφατης απόφασης της διοίκησης του ΟΑΕΔ να διακόπτει το επίδομα ανεργίας των επιδοτούμενων ανέργων (το οποίο ούτως ή άλλως παίρνουν μόνο 99.000 άτομα, δηλ. το 1/10 των εγγεγραμμένων στο Μητρώο ανέργων) και να στερεί την κάρτα ανεργίας των μη επιδοτούμενων στην περίπτωση που αυτοί δεν αποδεχτούν κάθε πρόταση που θα τους κάνει ο Οργανισμός, «η οποία αφορά σε θέση εργασίας, σε επαγγελματική κατάρτιση, σε συμβουλευτική υπηρεσία ή σε άλλη συμφωνημένη δράση στο πλαίσιο του Ατομικού Σχεδίου Δράσης» ή δεν προσκομίσουν αποδεικτικά «ενεργής αναζήτησης εργασίας» εντός 15 ημερών από τη στιγμή που αυτά θα ζητηθούν,(4) τότε ο πραγματικός στόχος των ρυθμίσεων που αφορούν στο Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης και τα Κέντρα Κοινότητας διαγράφεται με σαφέστερους όρους. Στόχος του κράτους είναι να φακελώσει και να ποινικοποιήσει τη δραστηριότητα των άνεργων και των φτωχών, ώστε να χτυπήσει τον συνδυασμό «μαύρης» εργασίας και επιδόματος στον οποίο αναπόφευκτα θα επιδοθούν (όπως άλλωστε πάντα έκαναν).(5) Ταυτόχρονα, ήδη από τον Αύγουστο του 2016, το υπουργείο Εργασίας σχεδιάζει «αλλαγή χρήσης» στο επίδομα ανεργίας, μετατρέποντάς το, εμμέσως πλην σαφώς, σε επιδότηση της εργασίας. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι η πρόσληψη ανέργων σε επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα θα πραγματοποιείται με κάλυψη από τον ΟΑΕΔ του ποσού που αντιστοιχεί στο επίδομα ανεργίας (360 ευρώ) για χρονικό διάστημα ανάλογο με την επιδότηση. Με τον τρόπο αυτό τα αφεντικά θα μειώσουν τη δαπάνη για κάθε μία τέτοια πρόσληψη, αφού θα καλύπτουν μόνο το ποσό που χρειάζεται, από τα 360 ευρώ και άνω (αν υποθέσουμε ότι θα προσληφθεί άνεργος με τον κατώτατο μισθό των 586 ευρώ, τότε αυτό σημαίνει ότι η επιχείρηση θα δαπανήσει μόνο 226 ευρώ τον μήνα και τα υπόλοιπα 360 θα τα παρέχει ο ΟΑΕΔ, στην υγεία των αφεντικών!) Έτσι, με την εφαρμογή όλων αυτών των μέτρων συνδυαστικά ευελπιστούν α) να εξασφαλίσουν νόμιμο πάμφθηνο εργατικό δυναμικό σε μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις, ελέγχοντας φορολογικά τις μικρομεσαίες, και β) να καναλιζάρουν τη ροή της εργασιακής δύναμης σε κατευθύνσεις προτεραιότητας, κρατώντας ταυτόχρονα το φτωχό προλεταριάτο στις μεγάλες περιόδους ανεργίας του σε κατάσταση (σχετικής) συντήρησης και διαθεσιμότητας προς εκμετάλλευση.
Η εμπειρία έχει δείξει ότι μπορείς να κοροϊδεύεις πολλούς για πολύ καιρό, αλλά δεν μπορείς να τους κοροϊδεύεις όλους για πάντα. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι εύκολα μπορεί κανείς να πέσει από τη μία κοροϊδία στην άλλη. Η απογοήτευση από την αριστερά του κεφαλαίου, την οποία πολλοί προλετάριοι εμπιστεύτηκαν για τους λύσει τα προβλήματά τους, έχει οδηγήσει αρκετό κόσμο στην αγκαλιά της δεξιάς προπαγάνδας εναντίον της αύξησης της φορολογίας, πράγμα που ενισχύεται από το γεγονός ότι περίπου 8,5 εκατομμύρια μισθωτοί, συνταξιούχοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, ιδιοκτήτες ακινήτων και αγρότες θα πληρώσουν το 2017 επιπλέον φόρο 1,3 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2016.(6) Το αντιδραστικό διαταξικό επιχείρημα εναντίον της αύξησης της φορολογίας και των ασφαλιστικών εισφορών είναι φύλλο συκής για την απαλλαγή των καπιταλιστικών επιχειρήσεων από τα κόστη που υποτίθεται ότι τους εμποδίζουν να επενδύσουν. Το σημαντικότερο σ’ αυτόν τον πυλώνα της κυρίαρχης ιδεολογίας είναι η ιδέα ότι τον «πλούτο των εθνών» δεν τον παράγει η ζωντανή εργασία, αλλά το… κεφάλαιο, που δίνει δουλίτσα στους εργάτες, οι οποίοι πρέπει «να βάλουνε πλατούλα» στην επιχείρηση, αν θέλουν να βγάλουν το ψωμάκι τους. Δεν πρόκειται έτσι απλά για μια «ψευδή συνείδηση», που έρχεται να προστεθεί εκ των υστέρων στην «πραγματικότητα» των εκμεταλλευτικών κοινωνικών σχέσεων. Είναι η συνείδηση που πηγάζει από μια ανεστραμμένη πραγματικότητα:
Για να είναι μισθωτή η εργασία, για να εργάζεται ο εργάτης ως μη ιδιοκτήτης και ό,τι πουλήσει να μην είναι προϊόν, αλλά η διάθεση της εργασιακής του ικανότητας –η πώληση της ίδιας της εργασιακής του ικανότητας με τον μοναδικό τρόπο που μπορεί να πωληθεί– πρέπει οι συνθήκες που περιβάλλουν την πραγματοποίηση της εργασίας του να είναι αλλοτριωμένες συνθήκες, ξένες δυνάμεις, συνθήκες υπό την εξουσία μιας ξένης βούλησης, ξένης ιδιοκτησίας. Η αντικειμενοποιημένη εργασία, η αξία ως τέτοια, έρχεται αντιμέτωπη με τον εργάτη ως μια ολότητα αυτοδικαιολογούμενη, ως κεφάλαιο, το όχημα της οποίας είναι ο κεφαλαιοκράτης – γι’ αυτό και έρχεται αντιμέτωπη με τον εργάτη ως κεφαλαιοκράτης... Η αντικειμενοποιημένη εργασία που εκτελέστηκε στο παρελθόν γίνεται κατ’ αυτόν τον τρόπο ο κυρίαρχος της ζωντανής εργασίας που εκτελείται σε παρόντα χρόνο. Η σχέση υποκειμένου και αντικειμένου αντιστρέφεται.(7)
Η κατανόηση των προβλημάτων που ένα μεμονωμένο άτομο αντιμετωπίζει σήμερα διαμεσολαβείται αναπόφευκτα από την κυρίαρχη ιδεολογία. Η αυτοεξαπάτηση είναι το πνευματικό αποτέλεσμα μιας αυτοδικαιολογούμενης υλικής πραγματικότητας: καθώς η καπιταλιστική παραγωγική διαδικασία με την ίδια την καθημερινή της λειτουργία αναπαράγει διαρκώς το διαχωρισμό της εργασιακής δύναμης από τους όρους της εργασίας, υποχρεώνει τους προλετάριους να πουλάνε την εργασιακή τους δύναμη για να ζήσουν και δίνει διαρκώς τη δυνατότητα στους κεφαλαιοκράτες να την αγοράζουν για να πλουτίσουν. Δεν υπάρχει σ’ αυτήν την κοινωνία τίποτα πιο «φυσικό» από την περιοδική αυτοπώληση των εργατών, την αλλαγή των ατομικών αφεντικών που τους μισθώνουν και τη διακύμανση της τιμής της εργασιακής δύναμης στην αγορά ανάλογα με τα σκαμπανεβάσματα της συσσώρευσης κεφαλαίου.
Η εξάρτηση της κοινωνικής αναπαραγωγής από τη διευρυμένη αναπαραγωγή της καπιταλιστικής σχέσης δεν εμπόδισε βέβαια την εργατική τάξη να οργανωθεί και να διεκδικήσει την καλυτέρευση της θέσης της εντός αυτής της σχέσης. Στην πραγματικότητα πρόκειται για έναν αγώνα στο εσωτερικό της εργατικής τάξης εδώ και δύο αιώνες: από τη μια οι οπαδοί των ατομικιστικών λύσεων – που έχουν οδηγήσει στη δημιουργία όχι μόνο απεργασπαστών, αλλά και «εναλλακτικών» μικροεπιχειρήσεων, μέσω των οποίων πολλοί εργάτες προσπάθησαν να αποφύγουν την προλεταριοποίηση, όπως είπαμε στο δεύτερο κεφάλαιο αυτής της μπροσούρας· και από την άλλη οι οπαδοί των συλλογικών λύσεων – που οδήγησαν στη δημιουργία του κρατικού καπιταλισμού σ’ όλες τις παραλλαγές του (σοσιαλδημοκρατία, σταλινισμός, εθνοκεντρική ανάπτυξη κλπ.).
Στη δεύτερη περίπτωση, η δημιουργία συνδικάτων και εργατικών πολιτικών κομμάτων ήταν το βασικό όχημα του μεταρρυθμιστικού και επαναστατικού κολλεκτιβισμού, με όλα τα ολέθρια αποτελέσματα που γνωρίσαμε μέσα στον 20ό αιώνα.
Υπήρξε ποτέ «τρίτος δρόμος» μέσα στο προλεταριακό κίνημα; Υπήρξε, στις σπάνιες στιγμές που η προλεταριακή αυτο–οργάνωση προσπάθησε να παρέμβει πρακτικά και ενιαία στο σύνολο των λειτουργιών και των ρόλων που οι προλετάριοι είναι αναγκασμένοι να εκτελέσουν, ώστε να αναπαράγουν την καπιταλιστική σχέση· τις στιγμές που η συγκεκριμένη πρακτική της αυτομείωσης των τιμών, της κατάληψης των σπιτιών και του δημόσιου χώρου, της αυτομόρφωσης συναντήθηκε με την άρνηση της πληρωμής των φόρων, με τα αιτήματα της αύξησης του άμεσου και του έμμεσου μισθού, του μισθού για την οικιακή και τη φοιτητική εργασία, την απόπειρα σύνδεσης της εκπαίδευσης με τους κοινωνικούς αγώνες, την υπέρβαση των σεξουαλικών ρόλων κλπ.
Η προλεταριακή πείρα έχει δείξει ότι μόνο ο αγώνας μέσα από τοπικές διακλαδικές ταξικές συνελεύσεις, που θα αγκαλιάζουν το σύνολο της προλεταριακής εμπειρίας, μπορεί να ξεπεράσει τη διαίρεση της τάξης σε μόνιμους και προσωρινούς, σε πλήρους και μερικής απασχόλησης, σε εργαζόμενους, άνεργους και «νοικοκυρές», σε κλάδους και συντεχνίες. Στην πολιτική απαξίωσης που εφαρμόζει το κεφάλαιο πρέπει να απαντήσουμε με τη δική μας αυτόνομη ταξική πολιτική στρεφόμενοι ενάντια στην ίδια την καπιταλιστική σχέση: με αγώνες κοινούς, που συσπειρώνουν όλα τα μέλη της τάξης μας και που θέτουν την ικανοποίηση κάθε επί μέρους αιτήματος στην υπηρεσία των γενικών συμφερόντων της τάξης. Ακόμα καλύτερα, κάθε απόπειρα ικανοποίησης επί μέρους αιτημάτων πρέπει να εμπλέκει στη διεκδίκησή της όσο το δυνατόν περισσότερα τμήματα και «επαγγέλματα» της τάξης, ώστε να ακυρώνει έτσι στην πράξη αιτήματα, διεκδικήσεις, μορφές αγώνα και νοοτροπίες που σέβονται τον καπιταλιστικό καταμερισμό εργασίας και εξυπηρετούν επιχειρησιακά, επαγγελματικά και κλαδικά αιτήματα και συμφέροντα.
Στις κουβέντες μας ας σταματήσει να κυριαρχεί το μίζερο θέμα: «Δουλίτσα υπάρχει;» και ας αντικατασταθεί από ερωτήσεις όπως «Μισθός υπάρχει;» ή «Εσένα πόσο σε δουλεύει το αφεντικό σου;» ή « Ως πότε θα βάζουμε “πλατούλα” στην επιχείρηση;» Και εννοείται ότι, όταν μιλάμε για μισθό, δεν εννοούμε το ωρομίσθιο που είναι δυο φορές απάτη, αλλά έναν υψηλό άμεσο και έμμεσο/ κοινωνικό μηνιαίο μισθό.
Αν στεκόμαστε ενάντια στην ευελιξία των σχέσεων εκμετάλλευσης που μας προσαρμόζει στα μέτρα του κάθε αφεντικού, δεν το κάνουμε από κάποια νοσταλγία για μια «κανονική» δουλειά· η αντίθεσή μας στην προωθούμενη ανασφάλεια δε γίνεται από τη σκοπιά της διεκδίκησης μιας «μόνιμης και σταθερής εργασίας», αλλά από τη σκοπιά της διεκδίκησης ενός σταθερού, ικανοποιητικού ως προς τις ανάγκες μας μισθού, είτε εργαζόμαστε είτε όχι, για όλη την τάξη. Ενός μισθού που, επιπλέον, θα μας δίνει τη δυνατότητα συλλογικής αντίστασης στην καπιταλιστική επέλαση και θα μας φέρνει σε μια καλύτερη θέση στον συσχετισμό δύναμης απέναντι στο κεφάλαιο και το κράτος του. Διεκδικούμε μισθό γιατί είναι το βασικό πεδίο πάνω στο οποίο μπορεί να γίνει η ανασύνθεση της δύναμης της εργατικής τάξης. Γνωρίζοντας, όμως, ότι ακόμα και σε «ιδανικές» συνθήκες ο μισθός είναι απάτη, ψέμα και εκμετάλλευση, τελικός μας στόχος είναι η οικειοποίηση όλου του πλούτου που παράγουμε και σφετερίζονται τα αφεντικά, διαλύοντας ταυτόχρονα την εμπορευματική του μορφή.
Στη μίζερη και μοιρολατρική αποδοχή της πραγματικότητας, όπως αποκαλύπτεται σε καθημερινές κουβέντες, επιτέλους ας αντιπαραθέσουμε μια πολεμική ετοιμότητα, ξεκινώντας να λέμε «Θέλουμε μισθό κι όχι “δουλίτσα”»!
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1) ΦΤΥΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΛΕΗΜΟΣΥΝΗ! (ή περί της μετατροπής της κοινωνικής ασφάλισης σε φιλανθρωπία), Μάιος 2016. (2) Η αλληλεγγύη [sic] κάνει ποδαρικό στη χώρα. Αυγή, 1/1/2017. (3) Βλ. Καθημερινή, 25/11/2016: «Για το 2018, με στόχο την εξοικονόμηση μόνιμου χαρακτήρα κονδυλίων, το σχέδιο του επικαιροποιημένου μνημονίου προβλέπει μια σειρά από περικοπές και αναδιαρθρώσεις επιδομάτων, βάσει των προτάσεων της Παγκόσμιας Τράπεζας. Μάλιστα, ακόμη και η μείωση του αφορολόγητου ορίου δεν έχει εγκαταλειφθεί, ενώ όπως έχει αποκαλύψει η «Κ», προτείνονται χωρίς να έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί (και ποσοτικοποιηθεί) περικοπές στο επίδομα θέρμανσης, ριζική αναμόρφωση του συστήματος οικογενειακών επιδομάτων, συμπεριλαμβανομένης της ενοποίησης των επιδομάτων τέκνων και του πολυτεκνικού επιδόματος, κατάργηση των παροχών που αλληλοκαλύπτονται με το ΚΕΑ και αλλαγές στα επιδόματα αναπηρίας». (4) Για την εφαρμογή του «Κανονισμού υποχρεώσεων των ανέργων», που ψηφίστηκε από το Δ.Σ του ΟΑΕΔ τον Δεκέμβρη του 2016, και η εφαρμογή του οποίου μπορεί να σημαίνει ακόμα και διαγραφή απ’ τα μητρώα ανέργων των μη αρκετά δραστήριων στο σαφάρι για την εύρεση δουλειάς, την απώλεια των πενιχρών «προνομίων» που απολαμβάνουν (πχ. δωρεάν μετακινήσεις στα ΜΜΜ της πρωτεύουσας), αλλά και την πλασματική μείωση του δείκτη ανεργίας, βλ. σχετικό δημοσίευμα στον Ριζοσπάστη, 15/12/2016. Από το ίδιο δημοσίευμα μαθαίνουμε ότι «το κονδύλι για τους άνεργους βαίνει μειούμενο και από 1,737 δις ευρώ το 2012, με την ανεργία στο 22,6%, το 2017 συρρικνώνεται στα 887 εκατ. ευρώ, μειωμένο κατά 51% και με το ποσοστό της ανεργίας να βρίσκεται πάνω από αυτό του 2012!» (5) Το σχέδιο του επικαιροποιημένου μνημονίου το προβλέπει ρητά: «Ως τον Ιούνιο να έχει ενεργοποιηθεί ο τρίτος πυλώνας, που προβλέπει σε συνεργασία με τον ΟΑΕΔ τη σταδιακή πρόσβαση των δικαιούχων σε εξατομικευμένες παρεμβάσεις για την ένταξη στην αγορά εργασίας. Τα μέτρα θα αφορούν τουλάχιστον το 10% των δικαιούχων του ΚΕΑ», Καθημερινή, 25/11/2016. (6) Το όλο ζήτημα συνδέεται και με τις μειώσεις των συντάξεων και τις αυξήσεις των εισφορών για τους μισθωτούς το 2017: «Μειωμένες συντάξεις έως και 30%, αλλά και αυξήσεις εισφορών φέρνει για εκατοντάδες χιλιάδες μισθωτούς σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα το νέο έτος, καθώς τίθεται σε πλήρη εφαρμογή η ασφαλιστική μεταρρύθμιση του Μαΐου, ανατρέποντας σχεδιασμούς ετών. Στο επίπεδο των συντάξεων, όσοι μισθωτοί αποφασίσουν να συνταξιοδοτηθούν εντός του 2017 θα υποστούν μειώσεις από 10% έως 30% σε σχέση με τη σύνταξη που θα δικαιούνταν εάν αποχωρούσαν από την εργασία τους ένα χρόνο πριν, με τους ειδικούς να επισημαίνουν ότι το νέο... ρετιρέ των συντάξεων «χτίζεται» κάπου κοντά στα 1.000 ευρώ. Στο επίπεδο των εισφορών, μεγάλοι χαμένοι είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι, αλλά και οι μισθωτοί με «μπλοκάκι». Ο νόμος Κατρούγκαλου ορίζει ρητώς ότι όσοι αποχωρήσουν από δημόσιο και ιδιωτικό τομέα θα λάβουν ως κύρια σύνταξη το άθροισμα δύο ποσών – της εθνικής σύνταξης, που ορίστηκε στα 384 ευρώ για 20ετή ασφάλιση και πάνω (μειώνεται κατά 2% για κάθε έτος που υπολείπεται μέχρι την 15ετία), και της ανταποδοτικής σύνταξης, που υπολογίζεται με βάση τον μέσο όρο των αποδοχών από το 2002 και μετά και νέους χαμηλότερους συντελεστές αναπλήρωσης... Ο νόμος ορίζει ότι όσοι αμείβονται μόνο με δελτίο παροχής και απασχολούνται σε έως δύο εργοδότες θα ασφαλίζονται ως μισθωτοί, δηλαδή το 13,67% θα το πληρώνει ο εργοδότης [που θα το κόβει φυσικά από τον άμεσο μισθό, προσθέτουμε εμείς]. Διπλή επιβάρυνση θα υποστούν από την 1/1/2017 και οι μισθωτοί που έχουν και «μπλοκάκι», αφενός διότι οι ατομικές τους εισφορές, όπως και των ελευθέρων επαγγελματιών (επιτηδευματίες, έμποροι, βιοτέχνες), θα υπολογίζονται με το 26,95% του φορολογητέου εισοδήματός τους, και αφετέρου διότι θα εξακολουθούν να πληρώνουν εισφορά και για σύνταξη και για ασθένεια για την απασχόλησή τους ως μισθωτοί». Καθημερινή, 5/12/2016. (7) Κ. Μαρξ, Χειρόγραφο 1861-1863, κεφ. 1.
Τα περιεχόμενα, ο πρόλογος και το 9ο κεφ. σε pdf
